İntifa hakkına sahip olduğu alanı amacı dışında otogar yapan ve kiralayan belediyeden Ecrimisil alınması gerektiği hk.
TÜRK MİLLETİ ADINA, Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği görüşüldü: Dava, İstanbul İli, Üsküdar İlçesi, Selimiye Mahallesi, Harem İskelesi sokağında bulunan 4 pafta, 1335 ada, 112 parsel sayılı iskelede vasıflı hazine adına kayıtlı taşınmaz malın 20 m2’lik kısmının davacı tarafından büfe yapılmak suretiyle işgal edildiğinin tesbit edildiğinden bahisle 1.1.1990-31.12.1999 dönemi için 1.589.000.000.-TL. ecrimisil istenilmesine ilişkin 24.4.2000 tarih ve 15262 sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile 12.5.2000 tarih ve 18244 sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılmıştır.
İstanbul 5. İdare Mahkemesince; dava konusu taşınmaz malın bulunduğu mahallin 31.3.1967 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Haydarpaşa Feribot ve Servis Limanındaki küçük tekneler barınağı ile park sahasının intifa hakkının İstanbul Belediyesine devredilmesine karar verildiği, sözkonusu intifa hakkının halen devam ettiği, 31.3.1967 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca İstanbul Büyükşehir Belediyesinin sözkonusu taşınmaz üzerindeki intifa hakkının devam etmesi nedeniyle Hazinenin tasarrufunda bulunmayan taşınmaz için 2886 sayılı Kanunun 75/1. maddesine aykırı olarak ecrimisil istenilmesi nedeniyle dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir. Davalı idare, hukuka aykırı olduğunu ileri sürdüğü anılan Mahkeme kararının bozulmasını istemektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; 31.3.1967 tarih ve 6/7949 sayılı Bakanlar Kurulunca; Haydarpaşa Feribot ve Servis limanındaki küçük tekneler barınağı ile park sahasının intifa hakkının, dalga kıranın uç kısmındaki yanaşan yerin Bayındırlık Bakanlığı hizmetlerinde tahsisi kaydıyla İstanbul Belediyesine ve Feribot Yanaşma tesisi ile dalga kırandaki fenerlerin de Denizcilik Bankası T.A.O.’na devredilmesi, Maliye, İçişleri ve Ulaştırma Bakanlığının uygun mütalaalarına dayanan Bayındırlık Bakanlığının 6.3.1957 tarih ve 4711/2563 sayılı yazısı üzerine 5842 sayılı Kanunun 9. ve 6237 sayılı Kanunun 4.maddelerine göre kararlaştırıldığı, intifa hakkı verilen taşınmaz üzerine yapılan Harem Otobüs Garının İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından Anadolu Otobüscüler Derneğine 2.1.1986 tarihli protokolle kiralandığı, 6.11.1996 tarihli olurla Harem Anadolu Otobüs Garının bütün hukuki vecibeleriyle birlikte Üsküdar Belediye Başkanlığına devredildiği ve Üsküdar Belediye Başkanlığınca da 28.1.1997 tarihli protokolle Uluslararası Anadolu ve Trakya Otobüsçüler Derneğine kiraya verildiği, Otobüs Garına yapılan dükkanların ise, dernek tarafından 3. kişilere kiralandığı, davalı idarece 3. kişilerden ecrimisil istenildiği anlaşılmaktadır.
6237 sayılı “Liman İnşaatı Hakkında Kanun”un 1. maddesinde “Yurt kıyılarındaki şehir ve kasabalarımızın ihtiyaçlarını karşılamak üzere, iskele, rıhtım, mendirek, barınak ve limanlar inşaatı ile tesisat, teçhizat ve onarımlarının, buralarda ve kıyılarımızın icabeden mahallerinde tarama ameliyatının ve bunlara ait etüd ve projelerin yaptırılması ve bu işlere lüzumlu makine ve vasıta satın alınması, bakım ve onarımları ve buna müteferri depo ve atelyelerin kurulması ve işletilmesi ve diğer her türlü giderler için yıllık ödeme miktarı 30.000.000.- lirayı geçmemek üzere 300.000.000.- liraya kadar gelecek yıllara geçici taahhütlere girişmeye Bayındırlık Vekili ve faizleri ile birlikte bu meblağın %50 sini geçmemek üzere bono çıkarmaya Maliye Vekili salahiyetlidir. Bu suretle girişilecek taahhütler karşılığı her yıl bütçe kanunlarına bağlı cetvellerin Bayındırlık Vekaleti kısımlarında bu maksatla açılacak bölümlere konur.”; 2.maddesinde, “Birinci maddede sayılan işler ve bunların inşa sıraları İcra Vekilleri heyetince kararlaştırılır.”; 4.maddesinde, “Yaptırılan tesisler inşaları tamamlandıkça ilgisine göre ve İcra Vekilleri Heyetince kararlaştırılacak esaslar dairesinde işletme teşekküllerine, özel idare veya belediyelere devrolunur.” hükümleri yer almaktadır.
Belirtilen yasal düzenlemeler karşısında ve özellikle, 6237 sayılı Liman İnşaatı Hakkında Kanunun 1’nci maddesi uyarınca yapılan ve inşası tamamlanmış bulunan Haydarpaşa Feribot ve Servis Limanındaki küçük tekneler barınağı ile park sahası ve dalga kıranın uç kısmındaki yanaşan yer olarak adlandırılan ve 6237 sayılı Limanlar İnşaatı Hakkında Kanun gereğince devredilen taşınmaz malın bu Kanun amaçları dışında kullandırılamayacağı açıktır.
Kullanım amacı Bakanlar Kurulu Kararında belirlenen ve bu amaçla intifa hakkı devredilen bu yerin, amacı dışında otogar olarak kullanılması nedeniyle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre ecrimisil istemine konu olup olamayacağının incelenmesine gelince;
2886 sayılı Devlet İhale Kanunun 75. maddesinin 1. fıkrasında, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil isteneceği, son fıkrasında da, işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği hükme bağlanmış, ayrıca, Devlete ait veya Devletin hüküm ve tasarrufundaki taşınmaz mallara yapılan tecavüz veya müdahalelerin süre şartı aranmaksızın önlenmesi, tasarrufa ilişkin güvenliği ve kamu düzenini sağlamayı amaçlayan 3091 sayılı Yasa kapsamına alınmış, aynı mütecaviz tarafından ikinci defa veya onun yararına başkaları tarafından yapılacak tecavüz veya müdahalelere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası getirilmiştir.
Aynı Kanunun 74. maddesine dayanılarak Maliye Bakanlığı’nca çıkarılan Devlete Ait Taşınmaz Mal Satış Trampa Kiraya Verme, Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesis Ecrimisil ve Tahliye Yönetmeliğinin Tanımlar başlıklı 2. maddesinde Ecrimisil: Bir malın, sahibinin rızası dışında ve onun bu malı kullanmamakla bir zarara uğrayıp uğramayacağı söz konusu edilmeksizin bu maldan işgal, tasarruf veya her ne şekilde olursa olsun yararlanılması sebebiyle şagil tarafından ödenen veya idarece talep edilen tazminat; Fuzuli Şagil ise Kusuru aranmaksızın kendisine ait olmayan ve sahibinin de rızası veya muvafakatı bulunmayan bir malın zilyetliğini eline geçiren Elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu maldan tasarrufta bulunan kimseler olarak tanımlanmıştır.
Taşınmaz malın İstanbul Büyükşehir Belediyesince intifa hakkı amacı dışında “otobüs garı” yapılmak suretiyle kullanılması, bu yerin bazı bölümlerinin 3.kişilere kiralanarak bu kişilerce işgal edilmesi karşısında, fuzuli şagil durumunda olan davacıdan işgal karşılığı olarak ve Hazinenin mülkiyet hakkına dayanılarak düzeltme ihbarnamesiyle ecrimisil istenilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacı tarafından, dava konusu yerin Anadolu Otobüscüler Derneğinden kiralandığının ileri sürülmesi ve bu Derneğe kira ödemekte olması, yukarıda açıklanan hukuki nedenlere göre incelemekte olduğumuz davayı etkiler nitelikte görülmemiştir.
Davanın 24.4.2000 tarih ve 15262 sayııl ecrimisil ihbarnamesinin iptali istemine yönelik kısmına gelince;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 3622 sayılı Kanunla değişik 15.maddesinin 1/b fıkrasında, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlemin mevcut olmaması halinde davanın reddine karar verileceği düzenlemesine yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 74.maddesindeki yetkiye dayanılarak çıkartılan Devlete Ait Taşınmaz Mal Satış, Trampa Kiraya Verme, Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesis Ecrimisil ve Tahliye Yönetmeliğinin 80.maddesinde Ecrimisil ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenmesi gerektiği, ancak tebliğ edilen işlemde bir hata bulunduğu düşünülerek rızaen ödenmek istenilmediği takdirde aynı süre içinde idareye müracaat edilerek düzeltme talebinde bulunulabileceği ve düzeltme taleplerinin milli emlak servislerine geldiği tarihten itibaren en geç 1 ay içinde inceleneceği ve neticesinin de düzeltme ihbarnamesi ile muhataplarına tebliğ edileceği, “ecrimisilin kesinleşmesi, vade tarihi ve tahsili” başlıklı 81.maddesinde ise, düzeltme isteminde bulunulmuş olması halinde ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin muhatabına tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içerisinde ecrimisil alacağının ödeneceği, bu sürenin son gününün ödenmesi gereken ecrimisilin vade tarihi olduğu kurala bağlanmıştır.
Yukarıda belirtilen Yönetmelik hükümleri uyarınca, davacının adına düzenlenen ihbarname nedeniyle düzeltme talebinde bulunması üzerine ancak ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin davacı adına düzenlenip tebliğ edilmesi ile ecrimisil alacağı tahakkuk ettirilmiş olacağından, düzeltme ihbarnamesinin düzenlenmemesi halinde kamu alacağının tahakkuk ve tahsiline hukuken olanak bulunmamaktadır.
Dava konusu olayda Ecrimisil ihbarnamesine davacının itiraz etmesi üzerine davalı idare tarafından ecrimisil düzeltme ihbarnamesi ile yeniden ecrimisil alacağının tahakkuk ettirildiği anlaşıldığından, 2577 sayılı Yasanın 14.maddesinin 3.fıkrasının d bendi ve 15.maddesinin 1.fıkrasının b bendi uyarınca kesin ve yürütülmesi gerekli işlem niteliğini kaybeden ecrimisil ihbarnamesinin inceleme olanağı bulunmamaktadır.
Bu durumda, davanın Kesin ve yürütülmesi gerekli işlem niteliğini kaybeden ecrimisil ihbarnamesine yönelik kısmının 2577 sayılı Yasanın 14/3-d ve 15/1-b maddeleri uyarınca reddine karar verilmesi gerekirken hem ecrimisil ihbarnamesine, hem de düzeltme ihbarnamesine karşı açılan davayı sadece ecrimisil ihbarnamesine yönelik açılmış dava gibi kabul ederek dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararda bu yönüyle de hukuki isabet görülmemiştir.
Ecrimisil ihbarnamesinin kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliğini kaybetmesi Ecrimisil düzeltme ihbarnamesine karşı süresi içinde açılan bu davanın ecrimisil düzeltme ihbarnamesine yönelik kısmının esasını incelemeye engel teşkil etmeyeceği açıktır.
Öte yandan, temyiz aşamasında davacı tarafından, temyize cevap dilekçesinde, davanın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına, Üsküdar İlçe Belediye Başkanlığına ve kiracı olan Derneğe ihbar edilmesi istenildiğinden, Mahkemece bu husus değerlendirildikten sonra karar verileceğinde de kuşkuya yer bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile İstanbul 5. İdare Mahkemesinin 20.12.2000 tarih ve E:2000/614 K:2000/1325 sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesi uyarınca bozulmasına, yeniden karar verilmek üzere dava dosyasının anılan Mahkemeye gönderilmesine, 14.5.2004 tarihinde oybirliği ile karar verildi.