2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca asliye hukuk mahkemesince yapılan tebligatın araştırılması suretiyle, davanın süresinde açılıp açılmadığına karar verilmesi gerekirken, rızai ferağ işleminin tebliğinden itibaren davanın süresinde açılmadığı gerekçesiyle verilen kararda isabet bulunmadığı hakkında.
Danıştay Tetkik Hakimi Elif Emel Çelik’in Düşüncesi: Kamulaştırma işleminin iptali istemiyle açılan davada 4650 sayılı Kanunla değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10. maddesi uyarınca ilgili Asliye Hukuk Mahkemesince yapılan tebligatın araştırılması suretiyle davanın süresinde açılıp açılmadığı hakkında karar verilmesi gerekirken İdare Mahkemesince rıza-î ferağ işleminin tebliğinden itibaren yasal 30 günlük süre içinde dava açılmadığı gerekçesiyle davanın süre yönünden reddine karar verilmesinde isabet bulunmamaktadır. Bu durumda, mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Tülin Özgenç’in Düşüncesi: İzmir; Buca İlçesi, … mahallesi … ada, … parselde kayıtlı taşınmazın irtifak hakkının acele kamulaştırma yoluyla kamulaştırılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda İdare Mahkemesince, mahkemece tesbit edilen kamulaştırma bedelinin davacı kooperatif temsilcilerinden …’e 15.1.2003 tarihinde tebliğ ettirilen “Rıza-î Ferağ” yazısı ile bildirildiği ve davacının engeç bu yazı ile haberdar olduğu anlaşılan kamulaştırma işlemine karşı 2942/14. maddede belirtilen 30 günlük yasal süre geçirildikten sonra açılan davada süreaşımı bulunduğundan bahisle verilen davanın reddi yolundaki kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun “Acele Kamulaştırma” başlıklı 27/1. maddesinde, “3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleciliğine Bakanlar kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağan üstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10. madde esasları dairesinde ve 15. madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10. maddeye göre yapılacak davetiye veya ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir” hükmü yer almış; 10. maddesinde de, kamulaştırma bedelinin mahkemece tesbiti ve taşınmaz malın idare adına tesciline ilişkin hususlar belirtilmiş ve idarenin taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesine müracaatla bedel tesbiti ve taşınmazın idare adına tescilini isteyeceği; mahkemenin başvuru tarihinden itibaren en geç 30 gün sonrası için belirlediği duruşma gününü malın sahibine meşru hatlı davetiye ile bildireceği; 3. fıkrada meşruhatlı davetiyede nelerin bulunacağının belirlendiği; (d) fıkrasında, “14 üncü maddede öngörülen süre içerisinde tebligat veya ilan tarihinden itibaren kamulaştırma işlemine idari yargıda iptal davası açabileceği, hüküm altına alınmış; 14. maddesinde ise, Kamulaştırmaya konu taşınmaz malın maliki tarafından 10. madde gereğince mahkemece yapılan tebligat gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere mahkemece gazete ile yapılan ilan tarihinden itibaren otuz g ün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda iptal ve maddi hatalara karşı da adli yargıda düzeltim davası açılabileceği, hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, Bakanlar kurulunun 17.1.2002 tarih ve 24643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 13.12.2001 tarih ve 3523 sayılı kararı ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi uyarınca acele kamulaştırma yapma yetkisi verilen davalı idarece bu yönde alınan 19.03.2002 tarih ve 15/124 sayılı kamu yararı kararının 4.4.2002 tarihinde Enerji ve Tabi Kaynaklar bakanlığınca onaylandığı, davalı idarece davacı taşınmazı olan İzmir Buca İlçesi, Tınaztepe Köyü, … ada, … sayılı parselin 894, 82 m2 sinin daimi irtifak hakkının 2942 sayılı Kanunun 27. maddesi gereğince acele kamlulaştırması için bedel tespiti talebiyle İzmir 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde D.İşl.E: 2002/301 sayılı davanın açıldığı Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda kamulaştırma bedelinin 24.848.070.000.- lira olarak tespit edildiği ve bu durumun davacı kooperatif temsilcilerinden …’e 15.01.2003 tarihinde tebliğ ettirilen “Rıza-î Ferağ” yazısı ile bildirildiği; taşınmaz sahiplerinin belirlenen bedel üzerinden ferağ vermemeleri üzerine idare tarafından İzmir 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde; “Kamulaştırılan taşınmazın, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10. maddesine göre Kamulaştırma bedelinin tesbiti ile daimi irtifak hakkının idare adına tescili talebiyle 2003/689 Esasına kayıtlı olarak açılan davada, mahkemece malike yapılan tebliğ üzerine dava, açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda malikin ferağdan kaçınması üzerine İzmir 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan davada yukarıda anılan hükümlere uygun olarak Asliye Hukuk Mahkemesince davacıya yapılan tebligat üzerine davanın süresinde açılıp açılmadığı araştırılarak bunun sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, mahkemece “Rıza-î Ferağ” yazısının tebliğ tarihi esas alınarak davanın süreaşımı nedeniyle reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenle, temyize konu kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, İzmir İli, Buca İlçesi, … ada, … sayılı parselin 894,82 m2 sinin irtifak hakkı kurulması suretiyle kamulaştırılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; taşınmazın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi gereğince acele kamulaştırılması için bedel tesbiti istemiyle İzmir 3. Asliye Hukuk Mahkemesinde E:2002/301 sayılı davanın açıldığı, mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda tesbit edilen kamulaştırma bedelinin 15.1.2003 gününde rıza-î ferağ yazısı ile davacıya bildirildiği, en geç bu yazı ile işlemden haberdar olan davacının kamulaştırma işleminin iptali istemiyle 30 günlük süre içinde dava açması gerekirken bu süre geçirildikten sonra 13.8.2003 gününde açtığı davanın süre aşımı nedeniyle incelenemeyecegi gerekçesiyle reddine karar verilmiş, bu karar davacı vekilince temyiz edilmiştir.
4650 sayılı Kanunla Değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10. maddesinde, “Kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması halinde idare, 7 nci maddeye göre topladığı bilgi ve belgelerle 8 inci madde uyarınca yaptırmış olduğu bedel tespiti ve bu husustaki diğer bilgi ve belgeleri bir dilekçeye ekleyerek taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine müracaat eder ve taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin, peşin veya kamulaştırma, 3 üncü maddenin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında, idare adına tesciline karar verilmesini ister.
Mahkeme, idarenin başvuru tarihinden itibaren en geç otuz gün sonrası için belirlediği duruşma gününü, dava dilekçesi ve idare tarafından verilen belgelerin birer örneği de eklenerek taşınmaz malın malikine meşruhatlı davetiye ile veya idarece yapılan araştırmalar sonucunda adresleri bulunamayanlara, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanununun 28 inci maddesi gereğince ilan yoluyla tebligat suretiyle bildirerek duruşmaya kat ılmaya çağırır. Duruşma günü idareye de tebliğ olunur.” Aynı Kanunun 14.maddesinde de, “Kamulaştırmaya konu taşırîmaz malın maliki tarafından 10 uncu madde gereğince mahkemece yapılan tebligat gününden, kendilerine tebligat yapılamayanlara tebligat yerine geçmek üzere mahkemece gazete ile yapılan ilan tarihinden itibaren otuz gün içinde, kamulaştırma işlemine karşı idarî yargıda iptal ve maddî hatalara karşı da adlî yargıda düzeltim davası açılabilir.” hükmü yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacıya adı geçen yasa hükmü uyarınca kamulaştırma işleminin tebliğ edilip edilmediğinin belli olmadığı, 15.1.2003 gününde davacıya tebliğ edilen yazıda ise; belirlenen bedelin bildirilerek rıza-î ferağ verilmesinin istendiği, aksi halde 2942 sayılı Yasanın 10. maddesine göre işlem yapılacağının bildirildiği, rıza-î ferağ verilmeyince İzmir 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde kamulaştırma bedelinin tesbiti ve daimi irtifak /mülkiyet hakkının BOTAŞ adına tescili istemiyle dava açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, İzmir 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan dava nedeniyle davacıya yapılan tebligatın araştırılması suretiyle yukarıda içeriği yazılı hüküm gözönüne alınarak davanın süresinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerekirken rıza-î ferağ yazısının tebliğinden itibaren yasal sürede dava açılmadığı gerekçesiyle verilen davanın süre yönünden reddine ilişkin mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyize konu İzmir 3. İdare Mahkemesinin 16.1.2004 günlü E:2003/1025 K:2004/41 sayılı kararının BOZULMASINA, 20,60 YTL karar harcı ile fazladan yatırılan 15,30 YTL harcın temyiz isteminde bulunana iadesine, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 24.5.2006 gününde oybirliğiyle karar verildi.