Uyuşmazlık Mahkemesi E: 1996/34 K: 1996/82

2886 sayılı devlet ihale yasasına göre yapılan ihalenin sözleşme yapılmadan idarece iptal edilmesi sonucu, iade edilmeyen teminat mektubunun hükümsüz sayılması, iptali ve iade edilmesi istemiyle açılan davanın, idari yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği.

OLAY: Derebucak barajı inşaatı işi, Devlet Su İşleri IV. Bölge Mü­dürlüğü tarafından, 2886 sayılı Devlet İhale Yasası Uyarınca Kapalı zarf usulü ile ihaleye çıkarılmış, yapılan değerlendirme sonunda ihaleyi davacı firma kazanmış, ihale komisyonu kararı 2886 sayılı Yasanın 31. maddesi uyarınca ita amiri olan bölge müdürü tarafından onaylanmış, 28.11.1994 tarihinde vize edilmek üzere Maliye Bakanlığı’na gönderilmiştir.

Bu arada alınan iki ihbarda: davacı firmanın, Yeterlik Belgesi Komis­yonun­dan ihaleye katılma belgesi almak için gerçek dışı beyanda bulunduk­larının ileri sürülmesi üzerine konu DSİ Teftiş Kurulu Başkanlığınca incele­nerek ihbarın gerçek olduğu sonucuna varıldığından, ihale ita amirince iptal edilmiş, geçici teminatın irad kaydedilmesi için girişimlere geçilmiştir.

Davacı tarafından, ihalenin iptalinden bu yana bir hayli zaman geçtiği halde, teminat mektubunun kendilerine iade edilmediği, nakde çevrilme girişimlerinin başlatıldığı, sözleşme yapılmadan ihalenin idarece iptal edil­mesiyle ihale hükümsüz sayılacağından, geçici teminatın hemen geri veril­mesi gerektiği, ihalenin iptalinin müeyyidesinin teminatın paraya çevrilmesi olmayıp varsa zararın tazmin edilmesi­nin istenmesi olabileceği, davalı ida­renin haksız tutumu karşısında, telafisi mümkün olmayacak zararların ön­lenmesi için teminat mektubu üzerine ihtiyati tedbir koy­durduğu ileri sürüle­rek, 24.11.1994 gün ve LD/2890 sayılı 5 Milyar 160 Milyon liralık geçici teminat mektubunun hükümsüzlüğünün tespiti, iptali ile kendilerine iade edilmesi, herhangi bir nedenle nakde çevrilip irat kaydı halinde, T.C. Mer­kez Bankasınca vadeli krediler için öngörülen en yüksek reeskont faiziyle istirdadına karar verilmesi istemiyle 24.7.1995 tarihinde adlî yargı yerinde dava açmıştır.

Davalı idare görev itirazında bulunmuş, Ankara 7. Asliye Hukuk Hakim­liği; 7.3.1996 gün ve 95/1003 sayılı ara kararında davanın, ihale sözleşmesi ve bu­nun uygulanmasından kaynaklandığı gerekçesiyle görevli­lik kararı vermiş, davalı idarenin 20.3.1996 tarihli itiraz dilekçesi üzerine dosya, 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluşu ve İşleyişi Hak­kında Yasanın 10. maddesi uyarınca Da­nıştay Başsavcılığına gönderilmiştir.

Danıştay Başsavcılığı; 14.5.1996 gün ve 96/7 sayılı düşünce yazısıyla olumlu görev uyuşmazlığı çıkarmış, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının dava­nın çözümünün idari yargının görevine girdiği yolundaki 4.6.1996 gün ve 53988 sayılı düşünce yazıları da alınarak dosyaya konulmuştur.

İnceleme ve Gerekçe: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü, Selçük Tüzün’ün Başkanlığında, O. Hulusi Mustafaoğlu, Süleyman Sezen, Nursel Aymak-oğlu, Mustafa Birden, Dr. Erol Alpar ve Halit Karabulut’un katılmaları ile yaptığı 8.7.1996 günlü toplantıda, Raportör-Hâkim Ayten Anıl’ın raporu ile Danıştay ve Yargıtay Başsavcılarının anlaşmazlığın idari yargı yerinde çözümlenmesi gerek­tiği yönünde düşünce yazıları ve dosya­daki belgeler okunduktan; toplantıya, Yar­gıtay Cumhuriyet Başsavcısı ye­rine katılan Savcı İsmet Gökalp ile Danıştay Baş­savcısı yerine katılan Savcı Sinan Yörükoğlu’nun idari yargı yerinin görevli olduğu yolun­daki yazılı düşünceler doğrultusundaki sözlü açıklamaları da alındıktan sonra ge­reği görüşülüp düşünüldü:

Dava Kazanılan ihalenin iptal edilmesi üzerine geçici teminat mektu­bunun irat kaydedilmesinin önlenmesi ve kendilerine iade edilmesi istemine ilişkindir.

8.9.1983 gün ve 2886 sayılı Devlet İhale Yasası’nın 1. maddesinde genel bütçeye dahil dairelerle Katma bütçeli idarelerin, özel idare ve beledi­yelerin, alım satım, hizmet, yapım Kira, trampa mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri­nin bu Yasada yazılı hükümlere göre yürütüleceği ön­görülmektedir. Bu Yasa hü­kümlerine göre yapılan ihalenin, ihale kararının kesinleşmesine kadar idarece tesis olunan işlemleri de kapsadığı Yasa’nın incelenmesinden anlaşılmaktadır.

2886 sayılı İhale Yasası bir Kamu Yasasıdır. Bu Yasa’ya dayanılarak söz­leşme aşamasına kadar idarece alınan kararlar ve yapılan işlemler idari niteliktedir. İhale kararı alınması, ihale şartlarının tespiti, şartnamenin ha­zırlanması, tahmini bedel tayini, ihale komisyonun teşkili, ihalenin ilanı, tekliflerin değerlendirilmesi, ihale kararı Komisyonun ihaleyi yapıp yapma­makta serbest olması, ihale kararının onayı ve iptali gibi tüm hazırlıklar ida­renin, Yasanın verdiği yetkisine dayanarak tek yanlı ve buyurucu nitelikte bir dizi işlemler olduğu görülmektedir.

Olay kısmında açıklandığı üzere ihalenin Yasada öngörüldüğü şekilde yapıl­dığı ve 2886 sayılı İhale Yasası’nın 83. Maddesinin (c) bendinde ihale işleminde yanıltıcı belge kullanıldığı gerekçesiyle, ita amiri tarafından aynı Yasa’nın 31. mad­desi uyarınca ihalenin iptal edildiği anlaşılmaktadır.

İhale, sözleşme aşamasına gelinmeden iptal edilmiş olup, geçici temi­nat mektubunun davacıya iade edilmediği ileri sürülerek dava açılmıştır.

Açılan davada, ihalenin yapılmaması veya iptalinin yasal olup olma­dığı hu­susları davanın konusu içinde yer almamakta ise de, idarenin ihaleyi iptal etmesin­den sonra teminat mektubunu iade etmemesi ihalenin iptali istemine bağlı bir idari işlem niteliği taşımakta olduğundan, anlaşmazlık idari karar ve işlemlere dayalı bir idari işlemden doğmuş bulunmaktadır. Bu işlemin Yasaya uygun olup olmadığının denetimi de idari yargının görevine girmektedir.

Açıklanan nedenlerle, Danıştay Başsavcılığının 14.5.1996 gün ve 96/7 sayılı başvurusunun kabulüyle davanın idari yargı yerinde çözümlenmesi, Ankara 7. As­liye Hukuk Mahkemesinin görevlilik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ: Anlaşmazlığın niteliğine göre davanın çözümü idari yargı­nın gö­rev alanına girdiğinden, Danıştay Başsavcılığının başvurusunun ka­bulüyle, An­kara 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 7.3.1996 gün ve 95/1003 sayılı görevlilik kararının kaldırılmasına, 8.7.1996 gününde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.