Kısmi kamulaştırma nedeniyle kalan kısmın kıymetinde eksilme meydana geldiği takdirde, bu eksilen değer miktarı kamulaştırma bedeline eklenir; arta kalan kısımda değer kaybı belirlenirken, değer kaybının kamulaştırmadan kaynaklanması ve taşınmaz malın kamulaştırmadan önceki ve sonraki durumlarının bilirkişilerce göz önünde tutulması ve kamulaştırmanın menfi etkisinin oranının açıklanması gerekir.
Taraflar arasındaki “kamulaştırmasız el atılan yer karşılığı tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; P. Asliye 2. Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 13/11/2001 gün ve 2001/272-659 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 24/9/2002 gün ve 2002/12633-16637 sayılı ilamı ile, (…Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahallinde yapılan keşif sonucu, taşınmazın el koyma günündeki niteliğine göre dava tarihindeki bedelin, ikisi teknik ve birisi de mahalli bilirkişiden oluşan üç kişilik bilirkişi kurulunca düzenlenen rapor ile tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak;
Kısmen kamulaştırmasız el atılan taşınmaz el atma tarihinde imar planına dahil olmakla birlikte olduğu gibi bırakılan kadastro parselidir. İleride fiili imar uygulaması sırasında arta kalan kısım mücavir parsellerle şuyulandırılacağından kalan kısımda % 5 değer azalmasından bahisle fazlaya hükmedilmesi doğru görülmemiştir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Temyiz Eden: Davalı vekili
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir. Davacı, dava konusu P. Batı Mahallesi 2509 Ada, 6 parsel sayılı taşınmazına, davalı idarenin kavşak düzenlemesi bağlantı yolu yapmak suretiyle kısmen el koyduğunu; köprü yapımı nedeniyle el atılan bölümden arta kalan bölümde de büyük oranda değer kaybı meydana geldiğini ileri sürerek, el atılan bölüm ve arta kalan kısım da değer kaybı bedeli olarak 9.931.250.000 TL. tazminatın davalı idareden tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı vekili, taşınmaza idarenin el atıp atmadığının ve 20 yıllık hak düşürücü süreye esas olmak üzere el koyma tarihinin araştırılması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemenin, “davalı idarece taşınmazın el atılan bölümünde köprülü kavşak yapımı sonucu arta kalan bölümde % 5 değer kaybı meydana geldiği” gerekçesiyle davanın kabulü ile 9.931.250.000 TL. tazminatın davalıdan tahsiline dair verdiği karar, özel dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuş, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Yüksek özel daire ile yerel mahkeme arasındaki uyuşmazlık, davalı idarece taşınmaza kısmen el konulması sebebiyle arta kalan bölümde değer kaybı meydana gelip gelmediği, bu bağlamda % 5 değer kaybı bedeline hükmedilmesinin gerekip gerekmediği noktalarında toplanmaktadır.
Bilindiği ve 16.5.1956 gün, 1/6 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında da belirtildiği üzere, taşınmazına kamulaştırmasız el konulan kimse, değer karşılığının verilmesini isteyebileceği gibi, el atmanın önlenmesini de isteyebilir. Kamulaştırmasız el koyma nedeniyle tazminat davalarında taşınmaza değer biçmede, kıyasen Kamulaştırma Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 11. maddesinin (g) bendi uyarınca arsanın değerinin, kamulaştırma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış bedelinin esas alınarak belirleneceği hükme bağlandıktan sonra; Kamulaştırma Kanunu’nun 12. maddesinde, taşınmaz malın kısmen kamulaştırılması halinde arta kalan kısımda hasıl olacak değişikliğin taşınmazın değerine etkisi düzenlenmiştir. Anılan 12. maddenin (b) bendine göre, kısmi kamulaştırma nedeniyle kalan kısmın kıymetinde eksilme meydana geldiği takdirde, bu eksilen değer miktarı kamulaştırma bedeline eklenir.
Bu noktada, arta kalan kısımda değer kaybı belirlenirken, değer kaybının kamulaştırmadan kaynaklanması ve taşınmaz malın kamulaştırmadan önceki ve sonraki durumlarının bilirkişilerce göz önünde tutulması ve kamulaştırmanın menfi etkisinin oranının açıklanması gerekir.
Somut olayda, arsa niteliğindeki 329 metrekare yüzölçümündeki taşınmazın 24,50 metrekaresine davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığınca köprülü kavşak bağlantı yolu yapılmak suretiyle el konulmuş; bilirkişi kurulu, arta kalan 304,50 metrekarelik bölümün önünden geçen yüksek kottaki bağlantı yolunun gürültüsü, tozu ve araçların zehirli gazlarının etkisi altında kalması nedeniyle % 5 oranında değer kaybı meydana geldiği gerekçesiyle kabul ettiği değer kaybı bedelini el atılan bölüm bedeline ilave etmiştir.
Somut olayın bu özellikleri gözetildiğinde, davalı idarece yapılan ve kotu yüksek olan bağlantı yolunun, el konulan bölümden arta kalan 304,50 metrekarelik bölümü araçların gürültüsü, tozu, zehirli gaz ve kurşun atıklarının etkisine maruz bırakması sebebiyle değer kaybı meydana getireceğinin kabulü zorunludur.
Bu itibarla, taşınmaz mala el atılması sebebiyle oluşan menfi etkiler nazara alınarak tespit edilen % 5 değer kaybı bedelinin, el atılan bölüm bedeline ilave edilmesi usul ve yasaya uygundur. Direnme kararı bu nedenle onanmalıdır.
Sonuç: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı (528.394.000) lira bakiye temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 5.3.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.