Zorunlu geçit hakkı, mülkiyet hakkının kanundan doğan dolaylı bir sınırlaması olduğundan bu tür sınırlamalar ancak mülkiyet hakkına konu taşınmazlar için söz konusu olabilir.
Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 14.02.2014 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı istenmesi üzerine bozma ilamına uyularak yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 17.02.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı hazine vekili, bir kısım davalılar vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
KARAR Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir. Davacı vekili, 141 ada 34 parsel sayılı taşınmazı lehine, 141 ada 33 veya 32 parsel sayılı taşınmazlardan ya da tapulama harici yerden geçit hakkı kurulmasını istemiştir.
Mahkemece ilk olarak, aleyhine geçit istenen 141 ada 33 parsel maliki davalı …’ın 18.09.1976 tarihinde öldüğü, davacının ölü kişiye karşı dava açtığı, mirasçıların davaya dahil edilemeyeceği gerekçesiyle davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiş, davacı vekilinin temyiz talebi üzerine hükmün, Dairemizin 03.02.2015 tarih 2014/9139 Esas, 2015/1092 Karar sayılı ilamıyla bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak, davanın kabulüne 141 ada 34 parsel lehine 141 ada 33 parsel ve tapulama harici yer aleyhine geçit hakkı tesisine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili ve bir kısım davalılar vekili temyiz etmiştir.
Zorunlu geçit hakkı, mülkiyet hakkının kanundan doğan dolaylı bir sınırlaması olduğundan bu tür sınırlamalar ancak mülkiyet hakkına konu taşınmazlar için söz konusu olabilir.
Taşınmaz mallarda mülkiyet hakkı, kural olarak o taşınmazın tapu siciline tescil edilmesi ile doğar. Tapu siciline kayıtlı olmayan bir taşınmaz üzerinde mülkiyet hakkının varlığından söz edilemez. Mülkiyet hakkının kanundan doğan dolaylı sınırlamaları, bir yasa hükmü gereği kendiliğinden doğmayıp ancak belli koşulların varlığı halinde hak sahibine bir talep hakkı tanıdığından bu kısıtlamaların doğması için tapu siciline tescil edilmeleri gerekir. Ayrıca zorunlu geçit hakkı, taşınmaza bağlı bir irtifak hakkı olduğundan Türk Medeni Kanununun 780. maddesi uyarınca da bu hakkın doğumu için tescil şarttır. Yine aynı kanunun tapu siciline ilişkin 1000. ve 1008. maddelerinde de bu irtifak hakkının tapu siciline tescil edilmesi gerekliliği belirtilmektedir.
Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; 141 ada 34 parsel lehine 3 m. genişliğinde 141 ada 33 parsel sayılı taşınmazda sarıya boyalı 267,58 m2, tapulama harici yerde yeşile boyalı A harfiyle gösterilen 122,81 m2, toplam 390,39 m2’lik yerden geçit tesis edilmiştir. Mahkemece, tapusuz taşınmazın aleyhine geçit tesis edilemeyeceği gözönünde bulundurulup gerekirse yeniden keşif yapılmalı, bilirkişilerden tapulama harici yerin geçit alternatiflerine dahil edilmeden ek rapor aldırılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken belirtilen hususlar gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz edilen hükmün BOZULMASINA, bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin yatırılan temyiz harcının istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 15.02.2017 tarihinde oybirliği ile karar verildi