Yargıtay uygulamalarında üzerinde irtifak hakkı kurulmuş olan taşınmazda bu irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğünün (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin en fazla (arazide) %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir.
Dava dilekçesinde kamulaştırma bedelinin arttırılması ile faiz ve masrafların davalı taraftan tahsili istenilmiştir. Mahkemece, davanın kısmen kabulü cihetine gidilmiş; hüküm, taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kâğıtlar okunup gereği düşünüldü:
K: 1- 2942 sayılı Yasanın 15. maddesinin on üçüncü fıkrası hükmüne göre, kamulaştırma bedelinin belirlenmesinde, kamulaştırmayı yapan idare 13. madde gereğince tebligatı kamulaştırma kararının tamamlanmasından başlayarak bir yıl içinde yöntemine uygun olarak yaptırmış ise kamulaştırma tarihi; tebligat, belirtilen süre geçtikten sonra yapılmış ise kamulaştırma kararının hak sahibine tebliğ olunduğu; tebligat yapılmadan dava açılmış ise davanın açıldığı gün esas tutulur. Somut olayda, kamulaştırma kararının tamamlandığı 24.1.1990 tarihinden başlayarak bir yıldan fazla bir süre geçtikten sonra kamulaştırma belgeleri taşınmaz sahibine 14.10.1994 günü tebliğ edilmiştir. Anılan Yasa maddesi hükmü uyarınca, kamulaştırma bedelinin saptanmasında kamulaştırma kararının hak sahibine tebliğ olunduğu 14.10.1994 tarihinin esas tutulması gerekirken, taşınmaz malikinin kamulaştırmanın iptali istemiyle idare mahkemesine açtığı dava sonunda verilen ret kararının kesinleşme tarihi olan 27.7.1998 gününe göre değerlendirme yapan bilirkişi kurulu raporlarına itibarla hüküm kurulması,
2- Arttırılan kamulaştırma bedeli için yasal faizin 14.11.1994 gününden başlatılması gerekirken, 21.8.1998 tarihinden itibaren hükmedilmesi,
3- Dava konusu taşınmazların İmar Yasasının 18. maddesinin uygulanması sonucu oluşmuş imar parselleri olduğu, dosyaya getirtilen Belediye Başkanlığı yazısı ile belirlendiğinden dava konusu taşınmazların emsal taşınmazla karşılaştırılmasında düzenleme ortaklık payının indirilmemesi gerekirken üçüncü bilirkişi kurulu raporunda düzenleme ortaklık payı indirimi yapılmış olması,
4- Kamulaştırma Yasasının 11. maddesinin son fıkrası hükmüne göre, kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde kamulaştırma bedeli, bu kamulaştırma nedeniyle taşınmazda oluşacak değer düşüklüğüdür. Başka bir deyişle, taşınmazın kamulaştırma öncesindeki değeri ile irtifakın geçmesinden sonraki değeri arasındaki fark kamulaştırma bedelidir. Bu bedel, taşınmazın büyüklüğüne, kullanma biçimine, arsa ya da tarım arazisi oluşuna, irtifakın niteliği ile geçtiği yer ve kapladığı alana göre yüzde olarak belirlenir ve irtifakın taşınmazda doğurduğu bu değer düşüklüğü oranına göre kamulaştırma bedeli bulunur. Ayrıca Yargıtay uygulamalarında üzerinde irtifak hakkı kurulmuş olan taşınmazda bu irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğünün (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin en fazla (arazide) %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir. Açıklanan bu esaslar göz önünde tutulduğunda irtifak kamulaştırmasından dolayı dava konusu taşınmazlarda oluşacak değer düşüklüğünün en çok üçüncü bilirkişi kurulu raporunda belirlenen oranlarda olması gerekirken birinci ve ikinci bilirkişi kurulu raporlarında daha fazla oranlarda değer düşüklüğü öngörülerek buna göre değerlendirme yapılması,
Doğru görülmemiştir. SONUÇ: Bu itibarla, yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK’nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, temyiz peşin harçlarının istek halinde temyiz edenlere iadesine, 6.6.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.